Brak akceptacji własnego ciała, lęk przed bólem i przed odrzuceniem ze strony partnera – to najczęstsze powody, dla których osoby z wyłonioną stomią rezygnują z kontaktów intymnych. O to, co może im pomóc przełamać bariery i sprawić, że na nowo odkryją przyjemność płynącą z seksu, pytamy Annę Golan, psychologa i seksuologa klinicznego, członkinię Polskiego Towarzystwa Seksuologicznego.
Anna Golan
Psycholog i Seksuolog kliniczny
Pamiętam, jak kilka lat temu jedna z Instagramerek, wtedy 19-letnia Zelda, podzieliła się swoim doświadczeniem. Napisała, że po raz pierwszy od 4 lat uprawiała seks, z workiem stomijnym na brzuchu. Wciąż potrzebne są takie comingouty?
Tak. Dla osób, które mierzą się z różnego rodzaju problemami zdrowotnymi, takie wsparcie jest niezwykle cenne. Daje poczucie, że pacjenci nie są w tym sami. Skoro ktoś mówi o sferze intymnej bezpośrednio i naturalnie, to znak, że nie trzeba się wstydzić i ukrywać.
Każda choroba wpływa nie tylko na nasze zdrowie fizyczne, ale także na nasz stan psychiczny. Wyłonienie stomii nie jest tu wyjątkiem. W jaki sposób oddziałuje na naszą seksualność?
Stan chorobowy, zwieńczony operacją, ma bezpośredni wpływ na samopoczucie pacjenta. Chory musi zmierzyć się z różnymi emocjami, głównie ze stresem i lękiem. Pacjent nie tylko nie wie, czy i kiedy wyzdrowieje, ale obawia się tego, jak bardzo jego życie się zmieni. Szybkiemu powrotowi do normalności nie sprzyjają też dolegliwości towarzyszące chorobie czy operacji, takie jak ból, gojące się rany, wstępne trudności związane z użytkowaniem sprzętu stomijnego. Ból, fizyczny dyskomfort są doświadczeniami zaburzającymi reaktywność seksualną, hamują reakcje podniecenia. W takiej sytuacji trudno myśleć o zbliżeniu. Ale z drugiej strony trzeba pamiętać, że seks nie jest tylko dla młodych, pięknych i zdrowych…
Niestety w świadomości społecznej zwykle tak właśnie jest! Osoby chore postrzegane są jako aseksualne, a to bardzo krzywdzące. Jak odczarować temat seksu?
Przecież nikt z nas nie jest idealnie zdrowy. Jesteśmy starzejącym się i przepracowanym społeczeństwem. Jeśli zostawimy seks tylko młodym i zdrowym, wkrótce większość z nas będzie musiała z niego zrezygnować. Poza tym osoba, która choruje, nie musi doświadczać silnych objawów 24 godziny na dobę. Ciało się zmienia, a my uczymy się z tymi zmianami funkcjonować, znajdować okazję do bliskości i przeżywania przyjemności.
Czy jest jakaś reguła, kiedy osobom po wyłonieniu stomii może wrócić ochota na seks?
To kwestia bardzo indywidualna. Zwykle ochota na seks z drugą osobą wraca dopiero wtedy, gdy pacjenci zaakceptują sytuację, w której się znaleźli. Kiedy oswoją ciało po operacji, nauczą się funkcjonować z workiem stomijnym. W tym wypadku czas goi rany dosłownie i w przenośni. Dlatego odradzam pospieszanie, robienie czegoś na siłę. W ten sposób można doprowadzić jedynie do frustracji.
Z jednej strony jest pacjent, z drugiej – partnerka lub partner. Nawet, jeśli jest osobą bardzo wspierającą, też ma swoje potrzeby. Temat braku seksu w związku często wisi w powietrzu. Jak zacząć tę trudną rozmowę?
Wiem, że rozmowy o życiu intymnym są trudne, ale zawsze warto postawić na szczerość. Najgorszym rozwiązaniem będzie udawanie, że problem nie istnieje. Jeśli będziemy tak robić, w pewnym momencie ten problem może eksplodować ze zdwojoną siłą. Szczera rozmowa będzie dowodem dla obu stron, że im na sobie zależy, że ich potrzeby są ważne. Oczywiście, warto znaleźć odpowiedni moment na taką konfrontację. Partnerzy muszą razem poszukać sposobów na cieszenie się seksem w nowej sytuacji. Może będzie to wymagało jakichś przygotowań przed, znalezienia odpowiedniej pory, poszukania nowych technik seksualnych.
Pacjenci mają opory przed podejmowaniem tematu seksu z lekarzem – powodów jest wiele. A taka rozmowa pewnie przyniosłaby ulgę. Jak przełamać wstyd i lęk?
Lekarza obowiązuje tajemnica zawodowa. Poza tym nie ma niezręcznych pytań, choć wiem, że te dotyczące seksu trudno przechodzą przez gardło. Wynika to z naszego wychowania, o seksie wciąż za mało rozmawia się w domu. Czasem również w środowisku medycznym można zauważyć skrępowanie w rozmowach dotyczących życia intymnego. Natomiast coraz bardziej zwiększa się dostępność seksuologów i psychologów. Większość z nich prowadzi konsultacje także on-line.
Czy seks może pomagać w powrocie do ogólnie rozumianego zdrowia?
Seks wzmacnia więź między partnerami, może zwiększać poczucie bezpieczeństwa, własnej kobiecości, czy męskości, a nawet łagodzić dolegliwości bólowe. Zdarza się, że pacjenci pod wpływem ogromnego stresu, jaki wywołuje w nich informacja o chorobie, reagują nadmierną aktywnością seksualną, na przykład kompulsywnie się masturbując. Seks i orgazm jest dla nich wtedy rodzajem odreagowania silnego napięcia.
Czy istnieją jakieś metody, które pomogłyby osobom ze stomią w zbliżeniu i budowaniu intymności?
Na rynku coraz częściej pojawia się bielizna dla osób ze stomią. Taka, dzięki której można ukryć worek stomijny, jeśli on nas krępuje. Gdy pacjentki będą czuły się atrakcyjnie, łatwiej będzie im otworzyć się na sferę seksualną. Warto planować aktywność seksualną na tą porę dnia, kiedy nasze samopoczucie jest najlepsze, mamy najwięcej energii. Wstępem do seksu może być także masaż. Dobrze zadziała relaksująca kąpiel. Pamiętajmy, że seks to także pieszczoty, czuły dotyk.
A co w sytuacji, gdy pacjenci nie czują takiej satysfakcji z seksu, jakiej doświadczali przed operacją. Czasem trzeba nauczyć się seksu od nowa?
Powiedziałabym, że to zupełnie naturalne. Przyzwyczailiśmy się, że jakieś scenariusze działały i na przykład szybko prowadziły do orgazmu. A teraz musimy wkładać wysiłek w szukanie czegoś nowego, innego, dostosowanego do aktualnej sytuacji. Na początku to może być trudne.
Czy dobrym rozwiązaniem jest terapia?
Tak. Być może nawet nie w każdym wypadku musi być to terapia. Ale skorzystanie z konsultacji seksuologicznych na pewno pomoże w szukaniu nowych rozwiązań na udane życie seksualne.
Zachęcamy do zapoznania się z Poradnikiem przygotowanym we współpracy z pielęgniarką stomijną “Poradnik Seks a stomia”.
Jesteś nowo operowanym pacjentem lub przygotowujesz się do operacji wyłonienia stomii? Chcesz uzyskać pomoc i wsparcie? Programy Care są właśnie dla Ciebie. Wypełnij formularz na naszej stronie i dołącz już dziś do wybranego Programu Coloplast Care! www.coloplast.pl/care/
